Овој мал теснец е од суштинско значење за глобалното поморство. Сега е во центарот на вниманието

Локацијата на Баб ал Мандеб е една од клучните транспортни рути во светот. Проблемите за европската економија започнаа кога јеменската група Хути почна да напаѓа комерцијални бродови како резултат на тензиите на Блискиот Исток

Баб ал Мандеб е мал теснец во Црвеното Море со огромно влијание врз светската економија: тој е клучен за контрола на речиси целиот превоз меѓу Индискиот Океан и Средоземното Море преку Суецкиот канал. 

Неодамнешните напади со беспилотни летала врз комерцијалните бродови во Баб ал Мандеб од страна на силите на Хутите со седиште во Јемен, ја поттикнаа коалицијата предводена од САД да изврши воени напади врз цели контролирани од милитантите. И додека Баб ал Мандеб моментално е на насловните страници, тој исто така одигра огромна улога во човечката историја – еве што треба да знаете.

ШТО ТОЧНО Е БАБ АЛ МАНДЕБ?

Баб ал Мандеб е теснец широк 32 км и долг 112 км помеѓу Рогот на Африка и јужниот врв на Арапскиот Полуостров кој го формира јужниот влез на Црвеното Море од Аденскиот Залив, понатаму Индискиот океан.Еритреја и Џибути се граничат со неа на запад, Јемен се наоѓа на неговиот источен раб.

Островот наречен Перим доминира во најтесниот дел од Баб ал Мандеб на јеменската страна, а расфрланите острови Седум браќа се протегаат од Џибути неколку километри на југ.

КАКО И ЗОШТО БАБ АЛ МАНДЕБ ГО ДОБИЛ ИМЕТО?

Името Баб ал Мандеб на арапски значи „Порта на солзите“ или „Порта на тагата“.Неговото име се однесува на опасностите од пловењето по тесниот воден пат, кој е преполн со струи, непредвидливи ветрови, гребени.

 Многу бродови во минатото се урнати во Баб ал Мандеб, а современите бродови, исто така, се соочуваат со опасностите од поморски мини од конфликтите во минатото.

ЗОШТО БАБ АЛ МАНДЕБ Е ВО ЦЕНТАРОТ НА ВНИМАНИЕТО?

Јеменската бунтовничка група позната како Хути, по нивниот основач Хусеин ал-Хути, започна бунт во 2004 година против официјалната влада на Јемен, со обвинувања дека е на страната на Саудиска Арабија. Од 2014 година, Хутите го контролираат главниот град Сана и поголемиот дел од западниот и јужниот дел на земјата.

Хутите се главно шиитски муслимани поврзани со Иран, кој го финансираше нивниот бунт против мнозинската сунитска муслиманска влада во Јемен и нивните напади врз Саудиска Арабија предводена од сунитите. 

Кон крајот на 2023 година, Хутите објавија дека ќе таргетираат бродови во Баб ал Мандеб како поддршка на Хамас, а поддржани од Иран.

Силите на Хутите тогаш истрелаа проектили против неколку бродови во теснецот, а испукаа и проектили кон Израел.

КОЛКАВ Е ТРГОВСКИОТ ПРЕВОЗ МЕЃУ ЕВРОПА И АЗИЈА НИЗ БАБ АЛ МАНДЕБ?

Баб ал Мандеб, Црвеното Море и Суецкиот Канал се сите витални врски долж клучниот светски бродски пат меѓу Азија и Европа.

Меѓународната поморска организација проценува дека една четвртина од светскиот превоз минува по оваа рута, што е еднакво на неколку милијарди тони товар секоја година. Според Управата за енергетски информации на САД околу 4,5 милиони барели нафта секој ден потекнува од Персискиот Залив и азиските земји, 

КОЕ Е ЗНАЧЕЊЕТО НА БАБ АЛ МАНДЕБ?

Во минатото медитеранскиот свет ретко го користел заливот поради опасности, па за богатството од Индија и далечниот Исток трговците оделе по копнени рути.

„Портата на тагата“ доби ново глобално значење по 1869 година, со отворањето на Суецкиот канал во Египет, кој го спојуваше Суецкиот Залив на северозапад од Црвеното Море со Средоземното Море. Каналот доведе до драматично зголемување на превозот во Црвеното Море преку Баб ал Мандеб и набрзо стана најпосакувана рута за транспорт помеѓу Европа и Азија.

Британската империја го зазеде островот Перим во Баб ал Мандеб за време на Наполеонските војни, а неколку децении подоцна во 1856 година, плашејќи се од обновување на француската моќ преку изградба на француски канал, Британија целосно го окупираше островот. Британското присуство во областа продолжи до крајот на 1960-тите, кога Перим беше предаден на владетелите на југот на Јемен. Југот потоа стана поддржан од комунистичкиот блок, додека Египет даде поддршка на режимот на северот на Јемен. Двете страни водеа жестока граѓанска војна до нивното формално обединување во 1990 година.

КОЈА Е УЛОГАТА НА БАБ АЛ МАНДЕБ ОД 1960?

Баб ал Мандеб стана глобална точка на согорување во последниве децении поради огромните количества трговија на нафта што патуваат низ него. Неколку светски сили, вклучително и САД и Кина, сега одржуваат големи воени бази на страната на теснецот Џибути, наводно за да спречат Баб ал Мандеб да стане жртва на непријателствата.

Последниот конфликт во Израел не го става за прв пат во криза Баб ал Мандеб. Во 1973 година, по војната во Јом Кипур, арапските членки на Економската заедница за производство на нафта (ОПЕК) објавија блокада на танкери со нафта упатени кон Израел од Иран, кој тогаш беше управуван од прозападниот режим на Шах. Египетските бродови ја наметнаа блокадата на Баб ал Мандеб и принудија да се вратат многу танкери со нафта. Настаните го истакнаа тековното геополитичко значење на теснецот и неговото критично влијание врз глобалните енергетски резерви.

ДАЛИ КРИЗАТА ЌЕ ВЛИЈАЕ ВРЗ МАКЕДОНСКАТА ЕКОНОМИЈА?

Вооружените напади може да влијаат и врз трговијата меѓу Македонија и Кина, која е во пораст. Во периодот јануари-ноември 2023 година трговските односи меѓу двете земји достигнаа вредност од над милијарда евра, од кои само 94 милиони евра отпаѓаат на македонскиот извоз во Кина, а останатите 925 милиони евра се увоз од Кина во земјава. Транспортните компании мора да користат алтернативни рути а со тоа се зголемуваат трошоците за увоз на стоки.